Volledig gebruik maken van je potentieel, wie wil dat niet? Onbewust zijn we zelf vaak de grootste rem op onszelf. De energie gaat zitten in het proberen te veranderen van externe factoren (de anderen en de situatie), terwijl de sleutel heel vaak in onszelf zit. Inzicht in de werking van ons brein en bewust gebruik maken van die werking, ontsluit een wereld aan mogelijkheden. Voor het disciplineren van je gedachten, heb je alleen jezelf nodig. Hoe? Eerst kijken we naar de werking van het brein. Daarna hoe je dat gebruikt om je meerpotentieel aan te boren en hoe het placebo-effect daarbij helpt. Tenslotte naar de logische niveaus van Bateson.

De werking van ons brein

Om optimaal gebruik te kunnen maken van ons brein, is inzicht en begrip van de werking ervan nodig. Ons bewustzijn is veel gebruikt, maar schiet te kort. Ons onderbewustzijn is voor de meeste van ons onbekend terrein en onontgonnen gebied. Het helpt als we het onderbewustzijn bewust leren te gebruiken.

De ijsbergtheorie

Bewustzijn (of de linkerhersenhelft) is goed in taal, rekenen en logica. Hier richten we onze wil, concentreren we ons en nemen we bewust beslissingen. Ons onderbewustzijn (de rechterhersenhelft) is meer visueel ingesteld; herkennen van gezichten, patronen, ritmes en afbeeldingen. Het kan zaken combineren en tegelijkertijd afwegen. Het voorbewustzijn (of limbisch systeem) functioneert als filter voor binnenkomende informatie. Waar willen we ons bewust van worden en wat ontgaat ons op de automatische piloot?
 

• Het bewustzijn is een belangrijke functie, maar wordt overschat in de mogelijkheden. Het bewust leren en beredeneren van zaken kost veel energie en levert beperkt resultaat. Denk maar aan het stampen van rijtjes op school. 
• Het voorbewustzijn bevat onze conditioneringen, overtuigingen en gewoontes. Hier worden emoties gekoppeld aan gebeurtenissen. Zolang je overtuigd bent van je gelijk, blijf je daar bewijzen voor vinden. Is er alleen jouw gelijk, of sta je niet open voor iets anders? 
• Het onderbewustzijn kan oneindig veel zaken tegelijk. Alles wat wordt waargenomen wordt zonder oordeel en vooral in beelden opgeslagen. Dat onderbewuste combineert en associeert daar vrijelijk mee. Denk maar aan je dromen die heel beeldend de meest onverwachte combinaties maken. Dat kost geen enkele energie.

Je voorbewustzijn is als een ‘poortwachter’ die bepaalt welke waarnemingen en ingevingen je bewustzijn bereiken. Als je overtuigd bent dat perfectie niet bestaat, zal je altijd ergens een foutje vinden. Je overtuigingen en conditioneringen bepalen dus wat je waarneemt en wat er voor jou mogelijk is. Wanneer je bewust wordt van je overtuigingen en daar mee aan de slag gaat, kan je jezelf ‘herprogrammeren’. Daarmee verander je jouw kijk op de wereld en daarmee ook de wereld zelf.

meerpotentieel benutten

Door bewust om te gaan met je mentale instelling, gewoontes en patronen, kan je ze veranderen. Daarmee wordt een andere, zelfgekozen werkelijkheid mogelijk. Bewust leren (en volhouden) hoe je hardnekkige gewoontes succesvol kunt ombuigen in nieuwe patronen. 



 
In bovenstaand model staan vijf ‘bollen’ die een rol spelen bij het aanleren van nieuw gedrag. In het midden staat de bol van het leren zelf. Waar wil je bewust in groeien of in veranderen? De bol linksboven geeft je (huidige) gevoelens en emoties aan als gevolg van de waargenomen werkelijkheid. De bol linksonder zijn de gedachten en overtuigingen die je als gevolg van deze gevoelens hebt. De bol van het gedrag rechtsonder beschrijft wat je concreet doet en de bol rechtsboven staat voor het gevolg van dat gedrag.

Door in minimaal één van de bollen heel bewust te veranderen, komt het hele systeem in beweging. Door de gedachten over jezelf bewust te herformuleren, maak je het makkelijker ander gedrag te laten zien. Wanneer je nieuw gewenst gedrag laat zien, op alle momenten dat het kan, maak je een andere uitkomst mogelijk. En die uitkomst geeft andere gevoelens en emoties. Om je nieuwe overtuiging tot een nieuw automatisme te maken zal je dit proces van gevoelens, gedachten en gedrag heel bewust moeten toepassen en volhouden. Net als bij leren autorijden of leren viool spelen: net zo vaak doen tot het vanzelf gaat. De wetten van Coué, bekend van het placebo-effect, helpen dit proces te versterken.

De wetten van Coué

Het placebo-effect kennen we allemaal. Een patiënt heeft vertrouwen in een medicijn en knapt er merkbaar en meetbaar van op. Alleen de dokter weet dat het medicijn een namaakpil is. Het placebo-effect treedt óók op bij werkzame medicijnen! Patiënten met meer vertrouwen in het medicijn hebben er meetbaar meer baat van dan patiënten zonder dat vertrouwen. Het was de Franse apotheker Coué die de wetten achter het placebo-effect formuleerde.
 

• Als rede en verbeelding in conflict zijn, wint de verbeelding
  • ‘If you can dream it, you can do it’
  • De werking van een placebo onderstreept dit
• Als 2 emoties strijdig zijn, wint de sterkste!
  • Er zijn goede noch slechte emoties;
  • Elke emotie heeft als kenmerk nodig te zijn
  • Er zijn emoties die lamslaan en emoties die mobiliseren, geloof, hoop, liefde, vertrouwen
• Oorzaak & gevolg zijn omkeerbaar
  • Denk alsof - doe alsof
  • Maar ook: doe alsof - denk alsof!
  • Fake it, until you make it

Neuroplasticiteit

In de wetenschap wordt nu bewijs gevonden, neuroplasticiteit, voor dit effect wat al meer dan een eeuw lang gebruikt wordt in de gezondheidszorg. Boeiend om te zien hoe mensen, die vertrouwen op de eigen geestkracht reeds lang gebruik kunnen maken van hun ongekende vermogens, ofwel hun meerpotentieel. Daarbij geldt de eenvoudige wet: of je nu gelooft dat je het kunt, of gelooft dat je zult falen; je hebt gelijk! Geloof jij dat het kan?

De logische niveaus van Bateson

Speelt mijn omgeving dan helemaal geen rol? Natuurlijk wordt gedrag beïnvloed door de context (de omgeving), maar óók door de achterliggende overtuigingen van de persoon zelf. Welke van die twee heeft de grootste impact? Waar kies je voor? De logische niveaus van Bateson werken als een reflectieinstrument om dieperliggende patronen van het eigen gedrag bloot te leggen. Wat je kunt, hoe je over iets denkt, wie je bent en de ‘opdracht’ waarmee je op aarde rondwandelt, bepalen in hoge mate wat je doet. De ‘ladder’ kent vijf niveaus.

context creeren of ondergaan

Hoe meer stabiliteit op de hogere niveaus, hoe meer flexibiliteit in gedrag. Met andere woorden: hoe hoger je staat op de ladder, hoe meer jij de context bepaalt. Lager op de ladder bepaalt de context jou. Dat vraagt om een goede zelfkennis en congruent denken en handelen. De logische niveaus van Bateson zijn ook toepasbaar op teams of organisaties. Ook daar is het belangrijk dat er congruentie is. Geloven de mensen in de organisatie ook écht in de prachtig geformuleerde identiteit? Of is het wensdenken? Als het werkelijke geloof in de identiteit ontbreekt, zal het nooit congruent worden met de capaciteiten en het vertoonde gedrag. Soms wordt de ladder nog uitgebreid met een zesde trede die de missie/visie beschrijft; zingeving, waartoe?

Wat kan ik doen?

De moed hebben om in te zien dat jijzelf de grootste rem bent op je eigen groei. Het lef hebben om ermee aan de slag te gaan. Discipline ontwikkelen om er mee door te gaan tot het een automatisme is. Het principe is simpel en waar. De uitvoering niet altijd makkelijk. De werking van ons brein, de vijf bollen, de wetten van Coué en de logische niveaus van Bateson, allemaal handvatten om effectief gebruik te maken van je meermogelijkheden. Bewust doen x volhouden. 

Ervaren hoe je veel meer kunt dan je denkt? Er is een intensieve eendaagse workshop.